Kleszcz u psa – objawy, powikłania, usuwanie

Kleszcze to pajęczaki, które należą do podgromady roztoczy. Narząd Haller’a pozwala im wyczuwać zapachy, wilgoć oraz ciepło, co znacząco ułatwia znalezienie i uczepienie się ofiary.

Jak wygląda kleszcz u psa?

Kleszcze to pasożyty, których wielkość nie przekracza zwykle 15mm. Ma owalny, okrągławy zarys ciała. W zależności od tego czy jest głodny czy najedzony – może być spłaszczony grzbieto-brzusznie lub wypukły.

Kleszcz, który żeruje na psie przypominać może niewielką zmianę skórną – krostę lub pryszcza. Szczególnie trudno dostrzec go u psów z ciemnym umaszczeniem.

Kiedy i gdzie występują kleszcze?

Naturalnym środowiskiem kleszczy są lasy i łąki. To właśnie w tych miejscach najłatwiej „złapać kleszcza”. Te niewielkie pasożyty oczekują swoich ofiar na liściach i trawach. Dlatego też, po spacerach w takowych miejscach warto dokładnie przejrzeć skórę psa.

Największe populacje kleszczy występują w okresie wiosennym i jesiennym. Jednakże, w zimie również można zostać ofiarą kleszcza. Wynika to z faktu, iż ich występowanie zależy od temperatury powietrza, a nie pory roku.

Jak chronić psa przed kleszczami?

Na rynku dostępnych jest wiele różnego rodzaju preparatów odstraszających kleszcze. Do wyboru mamy specjalistyczne obroże nasączone kleszczobójczą substancją, spraye oraz preparaty typu spot-on.

• Obroże przeciwkleszczowe to rozwiązanie, które charakteryzuje długotrwała skuteczność roztoczobójcza. W zależności od producenta – obroża przeciwkleszczowa jest skuteczna nawet przez 8-12 miesięcy. Przed zastosowaniem konkretnej obroży należy zaznajomić się z przeciwwskazaniami producenta. Zwykle jednak dotyczą one jedynie wieku psa (nie zaleca się stosować u szczeniąt poniżej 8 tygodnia życia).
• Spraye na kleszcze to preparaty o krótkotrwałym działaniu. Stanowią co najwyżej kilkugodzinną ochronę dla psa. Należy rozpylać je zgodnie z instrukcją producenta. Spraye na kleszcze są zwykle bezpieczne dla ludzi i psów, aczkolwiek niektóre substancje aktywne mogą wywoływać reakcje alergiczne, dlatego też przed aplikacją warto dokonać próby na niewielkiej części ciała.
• Kropelki na kleszcze (spot-on) to wygodne rozwiązanie, które gwarantuje ochronę od kilku do nawet kilkunastu tygodnii. Preparat aplikowany jest bezpośrednio na skórę czworonoga (w okolicach karku).
• Tabletki na kleszcze stanowią niezwykle skuteczny sposób na walkę z kleszczami. Zwykle, działanie bójcze utrzymuje się przez 8-12 tygodnii (w zależności od zastosowanego preparatu).

Należy jednak pamietać, że nawet jeśli korzystamy z najlepszych preparatów, to zawsze istnieje ryzyko, że kleszcz pojawi się na ciele psa. W związku z tym po każdym spacerze (szczególnie w okresach, gdzie populacja kleszczy jest największa) należy dokładnie przejrzeć skórę psa.

Kleszcz u psa – objawy

W Polsce występuje dwadzieścia jeden rodzajów kleszczy. Spośród nich, największe zagrożenie niosą: kleszcz pospolity oraz kleszcz łąkowy.

Kleszcze wykazują zdolność do przenoszenia groźnych chorób takich jak borelioza, babeszjoza i erlichioza. Przypadłości te są na tyle niebezpieczne, że mogą doprowadzić nawet do śmierci naszego pupila.

Rzecz jasna, nie każdy kleszcz jest nosicielem bakterii, dlatego też nie każde ukąszenie wiąże się z występowaniem objawów. Nie mniej jednak – jeśli zauważymy pasożyta na ciele naszego czworonoga – nigdy nie powinniśmy tego lekceważyć.

Kleszcz u psa – powikłania

Ryzyko zarażenia chorobami odkleszczowymi jest ogromne. Kleszcze przenoszą szereg niebezpiecznych bakterii. W zależności od ich rodzaju mogą występować różne powikłania. Poniżej przedstawiamy pokrótce choroby odkleszczowe.

Borelioza u psów to choroba przewlekła, która wywoływana jest przez bakterie Borellia w gatunkach burgdorferi, garinii i afzelli. Według najnowszych doniesień, nawet jedna czwarta kleszczy może być nosicielami tych bakterii.

Borelioza to choroba, której diagnoza jest więcej, niż trudna. Wynika to z faktu, iż objawy mogą pojawiać się nawet po kilku miesiącach od zakażenia. Do najczęściej występujących objawów boreliozy u psów zaliczamy:

• zmianę zachowania czworonoga (pies smutnieje i staje się apatyczny)
• utratę apetytu
• brak chęci do zabawy

Defektem charakterystycznym dla boreliozy u psów są także obrzęki oraz problemy z poruszaniem, które finalnie doprowadzają do zwyrodnień stawów.

Niekiedy, zarażone psy borykać się mogą z szybką utratą wagi, wymiotami czy obrzękiem łap. Wszystko to uwarunkowane jest przez kłębuszkowe zapalenie nerek (choroba Brighta). Co więcej, borelioza może skutkować zapaleniem opon mózgowych i serca oraz padaczką.

Babeszjoza u psów znana również jako piroplazmoza to choroba pasożytnicza, która objawia się zwykle po kilkunastu dniach od kontaktu z nosicielem pierwotniaka Babesia canis lub Babesia gibsoni. Aby doszło do zakażenia pierwotniakiem Babesia kleszcz musi żerować co najmniej 24 godziny na ciele psa.

Do podstawowych objawów babeszjozy u psów zaliczamy:

• apatię
• ospałość
• brak apetytu
• zmianę koloru moczu

Objawy babeszjozy są wynikiem walki organizmu z pierwotniakiem. Kiedy przedostanie się on do krwi – układ immunologiczny w celu wyeliminowania atakuje czerwone krwinki, co skutkuje niedokrwistością.

Babeszjoza u psów może przyjmować dwie postaci: niepowikłaną i powikłaną:

Erlichioza to choroba zakaźna wywoływana przez wewnątrzkomórkowe drobnoustroje zaliczane do rodziny Rickettsiales, rodzaju Ehrlichia. Po zakażeniu dochodzi do rozmnażania się w organizmie czworonoga (w jednojądrowych komórkach i płytkach krwi), co doprowadza do pantycopenii, trombocytopenii, uszkodzenia szpiku kostnego, zahamowania agregacji płytek krwi oraz zmian krwotocznych.

Podobnie jak w przypadku babeszjozy, pierwszymi objawami erlichiozy u psów jest osowiałość i apatia. Następnie mogą pojawiać się następujące objawy:

• spadek masy ciała
• porażenia
• drgawki
• zapalenie stawów
• powiększona śledziona
• powiększone węzły chłonne
• krwawienie błon śluzowych
• wypływ ropno-śluzowych z nosa
• wymioty
• biegunki
• krwiomocz

Anaplazmoza u psów to choroba wywoływana przez zakażenie bakteriami Gram-ujemnymi Anaplasma phagocytophium. To obligatoryjne pasożyty wewnątrzkomórkowe, które atakują neurofile, eozynofile oraz płytki krwi. Klasyfikuje się dwa typy anaplazmozy:

• cykliczna trombocytopenia u psów
• anaplazmoza granulocytarna psów

W przypadku cyklicznej trombocytopenii u psów mamy do czynienie wyłącznie z niecharakterystycznymi objawami: sennością, gorączką, wybroczynami i bladością błon śluzowych. Z kolei anaplazmowa granulocytarna ma znacznie ostrzejszy przebieg. Prócz wyżej wymienionych objawów pojawiają się także:

• biegunki
• wymioty
• napięty brzuch
• przyśpieszony oddech
• powiększona śledziona
• zwiększone zapotrzebowanie na wodę
• liczne objawy neurologiczne
• obrzęki kończyn

Ponadto, kleszcze mogą doprowadzać do wystąpienia takich przypadłości jak:

• Europejskie odkleszczowe zapalenie opon mózgowych (wywoływane przez wirus TBE).
• Bartoneloza (wywoływana przez bakterie Bartonella baciliformis).
• Dirofilarioza (wywoływana przez dorosłe osobniki D.immitis).
• Mycoplasmoza (wywoływana przez drobnoustroje Mycoplasma haemocanis).

Jak usunąć kleszcza u psa?

Proces usuwania kleszcza wymaga precyzji i zachowania spokoju. Nieprawidłowy ruch może bowiem doprowadzić do oderwania główki pasożyta od tułowia, co uniemożliwi nam całkowite pozbycie się niebezpiecznego roztocza. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości – usunięcie kleszcza możemy powierzyć weterynarzowi. Należy jednak pamiętać, że czas odgrywa tutaj bardzo ważną rolę, dlatego też wizytę należy podjąć natychmiastowo.

Jeśli zdecydujesz się na samodzielne pozbycie się kleszcza możesz wykorzystać specjalistyczne urządzenia (dostępne w aptekach) lub pęsetę.

W obu przypadkach proces usuwania wygląda tak samo:

1. Złap kleszcza jak najbliżej skóry.
2. Chwyt powinien być delikatny – nie możesz uszkodzić odwłoka.
3. Energicznym ruchem „wykręć” kleszcza.

Czego nie możesz robić podczas usuwania kleszcza?

• Nie dotykaj kleszcza palcami. Zabieg wykonuj w gumowych rękawiczkach.
• Po usunięciu – nie rozgniataj, gdyż może to skutkować rozsianiem bakterii.
• Nie smaruj kleszcza żadną substancją (tłuszczem, alkoholem, lakierem itd.).

Niewłaściwe potraktowanie kleszcza (tj. zgniecenie, uszkodzenie, smarowanie substancjami) skutkuje reakcją wymiotną do krwiobiegu czworonoga. Stąd też, zabieg należy przeprowadzać ostrożnie, ale i energicznie.

Najczęściej zadawane pytania

Jak długo kleszcz żeruje na psie?
Kleszcze żerują na skórze kilka dni. W ciągu kilku dób, pasożyt wpuszcza toksyny i jad.

Czy kleszcz u psa sam odpadnie?
Po napojeniu się krwią kleszcze odpadają same. Należy jednak możliwie szybko pozbyć się pasożyta, by ograniczyć możliwość transmisji chorób odkleszczowych.

Po jakim czasie występują objawy?
W zależności od choroby, której nosicielem był pasożyt pierwsze objawy mogą pojawić się od kilku dni do nawet kilku miesięcy od ukąszenia kleszcza.

Jak rozpoznać kleszcza u psa?
Kleszcz to bardzo charakterystyczny pajęczak, którego rozpoznanie nie jest trudne. Poniżej prezentujemy zdjęcie tego pasożyta.

Czy kleszcz może być nosicielem kilku chorób?
Tak, kleszcze mogą być nosicielami kilku chorób jednocześnie.

Kiedy można „złapać” kleszcza?
Kleszcze to pasożyty, których aktywność zależna jest od temperatury powietrza. W zasadzie, kleszcze najczęściej pojawiają się w okresie od kwietnia do października. Nie mniej jednak, nawet podczas kalendarzowej zimy można stać się ofiarą tego pasożyta.

Jak odstraszyć kleszcze w ogrodzie?
Jeśli w Twoim ogrodzie pojawiają się te pasożyty, możesz je skutecznie odstraszyć sadząc i siejąc następujące rośliny: kocimiętkę, chrzan pospolity, wrotycz, tatarak, clematis, cebulę, czosnek niedźwiedzi, lawendę, czeremchę oraz jaskrę. Rzecz jasna, żadna z roślin nie da nam gwarancji, że kleszcze wyprowadzą się z naszego ogrodu.